Gürcüstan hökuməti ilə Aİ arasında diplomatik qarşıdurma - ŞƏRH

Son həftələr Gürcüstanla Avropa İttifaqı (Aİ) arasındakı münasibətlərdə gərginlik müşahidə edilib. Avropa bürokratiyası ölkə hökumətinə təzyiqi artırsa da, həm ritorikada, həm də əməldə sərt müqavimətlə qarşılaşıb.

Oktyabr ayında keçirilən parlament seçkilərindən dərhal sonra Avropa rəsmiləri Gürcüstan hakimiyyətini avtoritar təcrübələri gücləndirməkdə və demokratiyanı məhdudlaşdırmaqda günahlandırıblar. Gürcü hökuməti isə ittihamları rədd edərək Avropa qurumlarının qərəzli olduğunu bildirib və ölkənin suverenliyə sadiqliyinin Avropa istiqaməti ilə ziddiyyət təşkil etmədiyini vurğulayıb.

Eyni zamanda, Avropa Parlamenti Gürcüstan vətəndaşları üçün vizasız rejimin ləğvi prosedurunu müzakirə etməyə başlayıb və müvəqqəti miqrasiya məhdudiyyətlərinin tətbiq olunmasına icazə verib. Artan gərginlik fonunda Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi Tbilisidəki səfirini geri çağırıb və Avropada siyasi məhbus kimi tanınan jurnalist Mzia Amaglobelinin azadlığa buraxılmasını tələb edib.

Gürcüstan tərəfinin ATƏT sədrini Tbilisidə müxalifətin keçirdiyi etiraz aksiyasında iştirak etdiyinə görə 5 min lari məbləğində cərimələməsindən və bunu daxili işlərə müdaxilə adlandırmasından sonra münasibətlər daha da kəskinləşib.

Daha sonra Gürcüstan parlamenti avropalı parlamentarilərin qərəzliliyini və müxalifəti dəstəklədiklərini bildirərək İrəvanda keçirilən Avronest sessiyasında iştirakdan imtina etdi. Parlament çoxluğu üç ən böyük müxalifət partiyasının fəaliyyətini qadağan etmək üçün məhkəməyə müraciət etdikdə gərginlik pik həddə çatdı. Avropa qurumları bu hərəkətləri qətiyyətlə pisləyərək müxalifətin qadağan edilməsinin demokratik prinsiplərlə uyğunsuz olduğunu və təkpartiyalı hakimiyyətə gətirib çıxara biləcəyini bildirdilər.

Buna cavab olaraq Baş nazir İrakli Kobaxidze Avropa Birliyini ikiüzlülükdə və "faşizm"də günahlandırdı, eləcə də Gürcüstanın Aİ-yə daxil olması üçün Avropa bürokratiyasının islahatı şərtini qoydu. Demək olar ki, eyni vaxtda Avronest Gürcüstanda "demokratik geriləmə" ilə bağlı qətnamə qəbul etdi. Qətnamədə sanksiyalar tətbiq edilməsi və Gürcüstan hakimiyyəti ilə münasibətlərin yenidən nəzərdən keçirilməsi tələb olunur.

Bütün bu gərginliklərə baxmayaraq, qeyd etmək lazımdır ki, Gürcüstan rəhbərliyi Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmadan imtina etmir, əksinə, dövlət suverenliyinə hörmətə əsaslanan qarşılıqlı faydalı tərəfdaşlıq şərti qoyur. Gürcüstan liderləri Brüsseldən gələn son ittihamları şərh edərkən bunu dəfələrlə vurğulayıblar.

Qərbyönümlü partiyalar və təşkilatlar şəklində ölkədə Qərb təsirinin qalıqlarını qanunvericilik yolu ilə aradan qaldırmaq üçün işlərə start verilib. Aİ də öz növbəsində mövqeyindən imtina etmək niyyətində deyil, bəyanatlarında tənqid və qınamadan təkcə Gürcüstan rəsmilərinə deyil, həm də adi vətəndaşlara qarşı sanksiyalar və məhdudiyyətlər tətbiq etməklə hədələyir. Hazırda Avropa rəsmiləri Gürcüstan rəhbərliyinin suverenlik siyasətinə təsir göstərə bilmirlər. Lakin gərginliyin daha da artması halında sanksiyalar çarxını hərəkətə gətirəcəkləri və Gürcüstan rəhbərliyini daha güzəştli olmağa məcbur edəcəkləri mümkündür.

İrakli Kobaxidze

Bu hadisələr fonunda gürcü müxalifəti də hərəkətə keçib. Müəyyən dəstəklə müxalifət yeni strukturlar yaratmaqla hakimiyyəti ələ keçirmək üçün zəmin hazırlamaq cəhdlərindən əl çəkmir. Gürcüstanın keçmiş prezidenti Salome Zurabişvili mövcud hökumətin dağılması ehtimalına qarşı əvvəlcədən müxalifət nümayəndələrindən ibarət "texniki hökumət"in qurulmasının vacibliyini bildirib. Zurabişvili qeyd edib ki, ötən seçkilərdən əvvəl də bu təkliflə çıxış edib, amma müxalifət bu məsələdə razılığa gələ bilməyib.

Bəyanat müxalifətin bir neçə ildir təbliğ etdiyi "seçkisiz hakimiyyət dəyişikliyi" ideyasını nümayişkaranə şəkildə gündəmə gətirir. Avropa bürokratlarının təzyiqi fonunda bu cür təşəbbüslər ölkədə kəskin siyasi dəyişikliklərə hazırlıq üçün uzunmüddətli strategiyanın bir hissəsi kimi görünür. Əslində, nə baş verir? Müxalifət böhran vəziyyəti ortaya çıxmadan əvvəl keçid hökuməti üçün özünə hüquqi hakimiyyət qazanmağa çalışır. Bəzi hərəkatlar artıq mövcud hakimiyyətə qarşı çıxmaq üçün bir müddət əvvəl birləşiblər.

Bu cür bəyanatlar gələcəkdə "Gürcü Arzusu"nun legitimliyini ləğv etmək və küçə qruplarını lazımi anda səfərbər etmək cəhdləri üçün zəmin yaratmaq kimi Qərbyönlü modelə uyğun gəlir. Gürcüstan müxalifəti Qərb ölkələrindən seçilmiş hökuməti deyil, özlərini "xalqın qanuni nümayəndəsi" kimi tanımasını tələb edir. Liderləri hazırda həbsdə olan Dəyişiklik Uğrunda Koalisiya üzvləri ABŞ, Böyük Britaniya və Aİ ölkələrinə məktub göndərərək "Gürcü Arzusu" rəhbərliyinə qarşı sərt sanksiyalar tətbiq etməyə və Gürcüstan hökuməti ilə əməkdaşlığın tamamilə dayandırılmasına çağırıblar. Bu məktubda isə başqa maraqlı məqamlar üzə çıxıb. Onlar Qərbdən xarici repressiyalar vasitəsilə hökumətə təzyiq göstərmək üçün "Gürcü Arzusu" partiyasının təsisçisi Bidzina İvanişviliyə, Baş nazir İrakli Kobaxidzeyə və digər hökumət rəsmilərinə qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq etməyi də tələb edirlər.

Bundan əlavə,

- ABŞ-də "MEGOBARI Act" qəbul edilsin və bununla da Amerikanın Gürcüstanın xarici və daxili siyasətinə təzyiqi yenidən başlasın;

- Gürcüstan hökuməti ilə bütün əməkdaşlığı dayandırmaq, faktiki olaraq dövlət qurumlarını zəiflətmək;

- Seçki nəticələrini və konstitusiyanı kənara qoyaraq müxalifəti və Salome Zurabişvilini "xalqın qanuni nümayəndələri" kimi tanımaq.

Bəyanat son aylardakı Qərbyönlü strukturların davranış xətti ilə tamamilə uyğundur: seçkiləri boykot etmək, küçə iğtişaşları, hökuməti legitimləşdirmə cəhdləri və siyasi çevrilişlər baş verərsə, "keçid mexanizmləri" hazırlamaq. Avropa bürokratlarının təzyiqi fonunda bütün bunlar dövlətçiliyi sarsıtmaq və alternativ güc mərkəzi yaratmaq üçün uzunmüddətli strategiya kimi görünür. Əslində, müxalifət bir daha xarici qüvvələrdən Gürcüstan siyasətinə müdaxilə etmələrini istəyir.

Əvəzində rəsmi Tbilisi də hərəkətə keçib. Gürcüstan hakimiyyəti Qərb "tərəfdaşlarına" "cavab zərbələri" endirir və Aİ rəsmilərini öz suverenliklərinə daha bir təzyiq rıçağından məhrum edir.

Gürcüstan Parlamentinin spikeri Şalva Papuaşvili 2022-ci ildə Aİ-nin israrlı tələbi ilə yaradılmış Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Bürosunun ləğv edildiyini elan edib. Qərar 2 mart 2026-cı il tarixindən qüvvəyə minəcək və onun funksiyaları Dövlət Audit Xidmətinə veriləcək. Papuaşvili bildirib ki, Brüssel Gürcüstan hakimiyyətini siyasi diktəyə tabe etməyə çalışır və Büronun "əsas problemi" onun adıdır. Orada korrupsiya ilə bağlı real araşdırma aparılmayıb, yalnız bəyannamələrin monitorinqi aparılıb və eyni zamanda, xarici nəzarət aləti kimi xidmət edib.

Bu qərar Avropa Komissiyası rəhbərliyinin şantajına birbaşa cavabdır. Tbilisi Qərb nəzarətçiləri tərəfindən tətbiq edilən məhdudiyyətləri öz siyasətinin alətinə çevirir, strateji muxtariyyətini qoruyub saxlayarkən iqtisadi təsirini gücləndirir. Gürcüstan hakimiyyəti milli maraqlara zidd olan güzəştlərə getmək niyyətində olmadığını nümayiş etdirir. Lakin bunun onların Avropaya inteqrasiya gündəliyinə necə təsir edəcəyini zaman göstərəcək.

Kamil Məmmədov